"Pokusa wszechmocy" Łukasz Skotniczny

Czy społeczeństwo ma prawo do samosądu, kiedy służby nie dają rady rozprawić się z przestępczością? Kto decyduje o rodzaju kary? Czy samozwańczy rycerze to bohaterowie, a może raczej kolejni bandyci? Takim „czyścicielem” jest Matthew Shawn, bohater powieści „Pokusa wszechmocy” Łukasza Skotnicznego. Matthew to skomplikowana postać. Może poszczycić się wyjątkowymi umiejętnościami (ba, nawet supermocami), ale nie jest radosnym superbohaterem w kalesonach. Ciągnie się za niem smutna przeszłość, z którą ciężko mu się uporać. Oferta jaką otrzymuje ma mu umożliwić bycie potrzebnym i dobrze wykorzystać moce jakimi włada. Czy zalążek władzy, boskości jaki posmakuje nie sprawi, że będzie chciał więcej. Czy będzie umiał właściwie korzystać ze swoich umiejętności?

W „Pokusie krwi” widzę trochę „Batmana” i trochę „Avengersów”. Calavary, które jest miejscem akcji, to skorumpowane miasto, w którym rządzi mafia. Jest niczym kultowe Gotham City, gdzie na każdym kroku czai się występek, a przestępcy czują się jak w raju. Gotham miało swojego Batmana, który miał pieniądze i dostęp do zaawansowanych technologii. Calavary ma Matthew, który jest pogubionym głodupcem, ale z wyjątkowymi mocami. Takich jak Matthew jest więcej. Znaleźli się też ludzie, którzy chcą wykorzystać ich umiejętności w imię sprawiedliwości.

Łukasz Skotniczny stara się zbudować skomplikowane postacie. Jedna rzecz to ich dotychczasowe doświadczenia, które rzutują na to, kim się stali. W tym wszystkim trochę brakuje mi genezy ich umiejętności. Niemniej możemy liczyć na to, że traumy, jakich doświadczyli sprawią, że będą dobrymi ludźmi. I gdyby tak było, byłoby to ogromne uproszenie. Skotniczny tworzy postacie, które kierują się własnym kodeksem moralnym i według niego oceniają czyny jakich dopuszczają się mieszkańcy Calavary. Powiem więcej, przemoc zwalczają przemocą. I tu powstaje pytanie, czy to słuszna droga. Czy ważna jest intencja, czy metody? Albo postawie pytanie inaczej: Czy słuszna intencja usprawiedliwia bezwzględne metody?

Autorowi nie można odmówić wyobraźni. Wymyślił wiele sytuacji, aby pokazać, że miejsce akcji jest zepsute oraz żeby dać wykazać się swoim bohaterom. Opisy są dosadne, a występki jakim spróbują zapobiec bohaterowie książki obrzydliwe, co sprawia, że „Pokusa wszechmocy” jest mroczna i brutalna. Natomiast taki zlepek scen bywa ryzykowny. Czytelnicy powieści kryminalnych czy sensacyjnych przyzwyczajeni są do szybkiego zarysowania celu, sprawy, misji. Osobiście nie jestem fanką „patchworkowej fabuły”. Mam wrażenie, że autor nie realizuje w niej jednego pomysłu, a kilka pomniejszych. U Skotnicznego widzimy na przykład przywoływanie pewnych historii lub zbyt długie roztrząsanie pewnych kwestii, co – przy głębszym zastanowieniu się – jest zbędne dla istoty fabuły.

Plusem tej powieści jest niewątpliwie wartka akcja, a czy ma ona jakieś minusy? Dialogi. One są ewidentnie najsłabszym elementem warsztatu Skotnicznego. Długie, patetyczne, sztuczne. Autor wkłada w usta swoich postaci tak długie wypowiedzi, że w spontanicznej mowie nikomu nie chciałby się czekać, aż się wygadają. Są jak reklamy na Polsacie. Idziesz do kuchni, robisz sobie herbatę i kanapki, a gość jeszcze nawija. Do tego bohaterowie lubią sobie podyskutować ze swoimi ofiarami. Jakby w perwersyjny sposób odwlekali moment egzekucji. To mógłby nawet podkreślać ich bezwzględność, ale przez bardzo doniosły styl formułowania myśli, tak nie jest.

Przyznam, że jestem ciekawa, co w głowie Łukasza Skotnicznego siedzi, bo wierzę, że ma on jeszcze kilka ciekawych pomysłów na książkę. Jeżeli zdecyduje się przelać je na papier ja zdecyduję się to przeczytać. Warsztatowo mogło by być lepiej, szczególnie dialogi powinny nabrać naturalności, ale „Pokusa wszechmocy” jest jakaś. Wciąga, intryguje, a nawet prowokuje do zadawania pytań o istotę sprawiedliwości i człowieczeństwa.

Książka z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.

Czytaj więcej »

"Exabor" Patrycja Rydzińska

Roksana – bohaterka powieści Patrycji Rydzińskiej – to wrażliwe dziecko. Od zawsze nieco wyobcowana, a do tego nie radząca sobie z lękami, co potęguje brak matki, a także owiane mgiełką niedomowień wspomnienia o niej. Jednak dziewczyna musi w końcu zmierzyć się z rzeczywistością. Ojciec decyduje, iż koniec z nauczaniem domowym, Roksana ma iść do szkoły, poznać rówieśników, wyjść ze skorupy. Czy taka osoba może zostać zaakceptowana przez grupę? Bohaterka książki szybko otrzymuje miano dziwaczki, a ataki paniki się wzmagają. Ucieczką dla niej jest Exabor, kraina z wyobraźni.

Kochani, mamy tu powieść obyczajowo-psychologiczną „pełną gębą”. Patrycja Rydzińska skupia się na emocjach, stanie ducha postaci z książki. Nie tylko Roksany chociaż to ona zasługuje na miano głównej bohaterki. Natomiast jest tu jeszcze kilka innych osób, związanych z tą dziewczyną, i ich demony również poznamy. Zapewne jedną z ciekawszych będzie nieżyjąca już matka Roksany, zdolna osoba o depresyjnej naturze, ale też samotnik Romuald (ojciec głównej bohaterki), czy Estera (matka chrzestna) i jej rodzina zmagają się z z własnymi, wyjątkowo poważnymi, zmartwieniami. A akcent w ich opisywaniu przesunięty jest raczej na emocje niż praktyczne działania.

W powieści tej jest dużo sekretów i niesprawiedliwości. Że tak powiem brutalnie, widzimy w niej, jak dorośli niszczą młodych ludzi. Wcale nie przemocą, ale brakiem chęci zrozumienia, pogardą, lenistwem, czy też dziwnym przekonaniem o ochronie lub konieczności wychowywania za wszelką cenę. Odmowa psychoterapii, bo moja córka jest normalna oraz nierozmawianie o matce to najoczywistsze przyczyny problemów Roksany, a te można „usprawiedliwić” miłością jej ojca oraz nieprzepracowaną traumą własną. A to tylko czubek góry, jaką jest powieść „Exabor”.

Autorka zaskakująco dobrze panuje nad fabułą. A zaskakująco, bo sprawia ona wrażenie nieco chaotycznej. Rydzińska nie boi się zmienić punktu widzenia, czy też czasu akcji, ale wychodzi jej to bardzo płynnie. Kontekst tej książki jest też dość szeroki bo o każdej z postaci pisarka chce nam coś opowiedzieć, a tych jest kilka. To była sztuka, aby skomponować tę powieść czytelnie, jednak ona się udała, czego autorce gratuluję.

Ta książka „boli”, ale nie stylem. Ten jest, co prawda – jak dla mnie – zbyt upiększony, dostojny, ale do zaakceptowania. Ta książka „boli” bo może rozdrapać dawne duże i drobne urazy. Wychowywanie pasem, „pocieszenie” słowami „bądź twardy, dasz radę”, albo podejście „dzieci i ryby głosu nie mają” - znam osoby, które noszą w sobie ogromny żal do opiekunów o swoje dzieciństwo. Historia Roksany i jej bliskich może przywołać te wspomnienia, a także wywołać poczucie niesprawiedliwości, a nawet zalążek buntu. To książka mroczna, smutna, ale w tym smutku i osaczeniu piękna. Ja bardzo lubię powieści o charakterze psychologicznym, dlatego chciałam ją przeczytać. Co prawdą wolę, kiedy więcej miejsca zajmują historie niż stan ducha (lubię rozumieć bohaterów), ale na Rydzińskiej się nie zawiodłam.

 Książka z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.

Czytaj więcej »

"Bumerang" Janka Urbanka

Hanka, urodzona jako ta druga, ta niechciana. Czy to naznaczyło jej życie na zawsze? Czy jeżeli nie doświadczyliśmy miłości w dzieciństwie, to już nigdy nie będziemy potrafili kochać? Nigdy nie dowiemy się czym ona jest? Czy kolejne trudności będą do nas wracały, jak tytułowy bumerang z powieści Janki Urbanki? Można powiedzieć, że życie każdego naznaczone jest radosnymi i smutnymi chwilami. Natomiast autorka książki uwypukla te drugie, tworząc coś, co czytelnicy powieści obyczajowych uwielbiają. Historie szczerą i wzruszającą.

Akcja książki toczy się w okresie PRL. Jeżeli dobrze zapamiętałam bohaterka wychodzi za mąż pod koniec lat 70-tych. To właśnie Hanka jest gwiazdą tej powieści, chociaż w życiu nie świeci niczym gwiazda. To taka szara, skromna myszka ze wsi. Została wychowana w uczuciowo zimnym domu i w poszanowaniu ciężkiej pracy i ten dom ją ukształtował. Myślę, że czytelnicy polubią Hankę. Ma ona w sobie inteligentną iskrę i z perspektywy czasu widzi swoje błędy. Ale czy wyciąga z nich wnioski? Czy potrafi cokolwiek zmienić? Nie szuka afer, a raczej emanuje chłodnym spokojem. Janka Urbanka umiejętnie potrafi wzbudzić współczucie czytelnika, do bohaterki książki, a nawet wycisnąć łezkę.

Ilość emocji jaką zawiera ta historia mogłaby wystarczyć, aby zdobyć poklask odbiorców. Natomiast uważam, że autorka (momentami) przekombinowała z językiem. Wydaje mi się, że czytelnicy powieści obyczajowych lubią książki napisane tak „po prostu”, ewentualnie z drobnymi ozdobnikami. To historia ma ich chwycić za serce. Oczywiście, że jakaś piękna metafora zawsze jest „w cenie”, ale Janka Urbanka próbuje pisać zbyt kwieciście, co nie pasuje do głównej bohaterki, która jest prostą dziewczyną. Do tego autorka sama zapętla się wyszukując kolejne „magiczne” określenie, albo tworzy dziwne konstrukty, które nie niosą żadnej informacji dla czytelnika. Szybki przykład z prologu: „Czas umierania jej męża (…) i początek objawiania się chowanej w ukryciu, tak skrzętnie maskowanej nienawiści ze strony pasierbów, których przecież skrzywdziła »zabierając im ojca«. Napisane w cudzysłowie, bo zabrać można coś, co jest, a jego albo nigdy w życiu nie było, albo nigdy ich nie opuścił.”¹ Niech mi ktoś mądry wyjaśni, czy ów ojciec był, czy nie był blisko ze swoimi synami. Swoją drogą sam prolog jest straszny. Nie wiele wprowadza, a mąci. Cieszę się, że później ten refleksyjny tom odpuścił, stał się przerywnikiem i mogłam po prostu poznać historię Hanki.

Podsumowując, uważam, że Janka Urbanka lepiej zrobiłaby trzymając się kanonów powieści obyczajowej i nie próbowała skręcać w stronę literatury pięknej. Fabuła powieści „Bumerang” jest świetna. Ta książka powinna zdobyć miłość czytników powieści obyczajowych. Jest to bardzo subtelny wyciskacz łez. Szczera książka o samotności, odwadze, pustce i poszukiwaniu sensu życia. Jej bohaterka budzi współczucie, ale my się o nią nie boimy. Czujemy, że jakoś sobie ona poradzi. Pytanie tylko, czy to jakoś wystarczy, aby zniwelować zniszczenie, jakie już się dokonały w jej duszy.

1 Janka Urbanka, „Bumerang” wyd. Novae Res, Gdynia 2024, s. 8.

[Egzemplarz recenzencki]

Czytaj więcej »

"Trauma" Sabina Lavender

Od prostytutki do tajnej agentki – taką drogę przebyła Ina, bohaterka powieści „Trauma” autorstwa Sabiny Lavender. Skąd taki tytuł? Psychika Iny została złamana i to przez osobę najbliższą, przez kogoś, kogo kochała. Wmówiono jej, że nadaje się wyłącznie do „stania przy drodze”. Może się wydawać, że pozbierała się, ale nie potrafi odciąć się od trudnej przeszłości oraz porzucić wykonywanej profesji. Pewnego dnia dostaje intratną propozycję. Dzięki niej może odbić się od dna, a także zemścić się na swoim oprawcy. Tajemnicza organizacja otwiera przed nią swoje drzwi. Proponuje opiekę w zamian za pracę. Przed Iną pierwsze zadanie. Będzie musiała wykraść tajne dane na temat projektu związanego z odnawialnymi źródłami energii. Projektu, który może „wstrząsnąć” światową polityką energetyczną.

Sabina Lavender napisała bardzo dziwną powieść. „Trauma” promowana jest jako książka sensacyjna, ale poza sensacją jest w niej też dużo erotyki, a autorka stara się rozbudować portrety psychologiczne bohaterów. W efekcie nie wychodzi jej ani to, ani to. Zamiast tego oddaje w ręce czytelników kompletnie nową jakość. Produkt intrygujący, acz trochę niedopracowany.

Przejdźmy do szczegółów. Ina kreowana jest jako bohaterka borykająca się z ogromną traumą. Zajmuje się prostytucją, bo jej poczucie własnej wartości jest bardzo niskie. Natomiast ja na początku książki nie umiałam stwierdzić, czy to zajęcie przynosi jej satysfakcję, czy może wykonuje je z obrzydzeniem. Szybko zorientowałam się, ze Ina jest „wolnym strzelcem”. Nie pracuje na rachunek „alfonsa”, a własny, a o swoim zajęciu opowiada bardzo rzeczowo i ze spokojem. Długo nie czuć tego, że miało to być narzędzie ucisku. Miałam wrażenie, że bohaterka całkiem nieźle urządziła się w swojej pracy. Sabina Lavender nie omieszkuje co jakiś czas przypomnieć czytelnikom, że „hej, ta postać ma traumę”. Takie zabiegi obnażają niedoświadczenie pisarskie. To bohater powinien pokazać nam swój stan ducha, natomiast tu musimy wierzyć autorce na słowo honoru.

Przyjrzyjmy się konstrukcji fabuły. Sabina Lavender podzieliła ją sobie na „bloki”. Na początku skupia się na Inie i jej zajęciu. I tu sama sobie strzela w kolano, bo... Odstrasza panów, którzy pewnie chętniej niż panie sięgają po powieści sensacyjne. Myślę, że pikanteria związana z zawodem głównej bohaterki może się męskiemu gronu podobać, ale co robi autorka, żeby nie było tak różowo. „Funduje” Inie okres. Rozpisuje się nad jej dolegliwościami fizycznymi i nad tym, jak prostytutki sobie z radzą w tych dniach. Abstrahując od tego, że nie wnosi to nic do fabuły przypuszczam, że większość panów w tym momencie rzuci tę książkę z krzykiem.

Druga ważna partia powieści to sama akcja. Proces wykradnięcia danych jest złożony i żmudny. Czy Ina sprawdziła się, jako tajna agentka? I tak, i nie. Pozwólcie, że tej myśli nie rozwinę, bo popsuję wam skądinąd całkiem dobry finał. Zakończenie, które aż się prosi o kontynuację i mam nadzieję, że takowa powstanie. To co mi się podobało, to jak bohaterka nabiera pewności siebie. Początkowo nieudolna, ostrożna z czasem staje się bezwzględna – tu Sabina Lavender świetnie wplotła dylemat moralny. I o ile jej postaci możemy wybaczyć pewne wpadki, bo ma znikome doświadczenie, to autorce muszę coś wytknąć. Przymknę oko na scenę, kiedy ktoś najpierw zdjął koszulkę, a za chwilę była znowu na nim. Ktoś coś w ferworze emocji przegapił, trudno. Natomiast intryguje mnie, dlaczego mocno podkreślane jest, że Ina ma pamięć fotograficzną (co było jedną z przyczyn zwerbowania jej), a w kluczowym momencie traci czas na robienie zdjęć biurka swojej „ofiary” i dlaczego owa pamięć nie jest wykorzystywana w czasie zadania. Zwrócę się teraz do wszystkich pisarzy. Jeżeli obdarzacie swoich bohaterów szczególnymi umiejętnościami znajdźcie dla nich zastosowanie. Niech oni epatują swoją wyjątkowością.

W powieści „Trauma” znajdziemy też rozbudowane sceny erotyczne. Ten element jest zawsze dyskusyjny. Znajdą się jego zwolennicy i przeciwnicy. Wiadomo, że takie sceny nie popchną fabuły do przodu, ale Sabina Lavender mądrze je umiejscowiła. Dodają tej historii ognia, bo są wspaniale namiętne. Jeżeli ktoś lubi takie dodatki powinien być usatysfakcjonowany. Natomiast muszę jeszcze dodać, że są tu też sceny homoseksualne. Może z każdym rokiem nieco mniej kontrowersyjne, aczkolwiek różnie czytelnicy do nich podchodzą.

„Trauma” okazała się intrygującą, acz topornie napisaną powieścią. W moim odczuciu należałoby dopracować postać główniej bohaterki i intrygę, a wszystko to sprytnie wymieszać, aby zadbać o płynność akcji. Pomimo wad książka czymś mnie urzekała. Wspominałam już, że zakończenie pozwala na kontynuację i mam nadzieję, że Sabina Lavender podejmie się tego zadania i naprawdę się wykaże.

[Egzemplarz recenzencki]

Czytaj więcej »

"Nasłuchując pieśni wieloryba" Agnieszka Maliwiecka

Szczęście wabi nas, jak płomień świecy. Daje przyjemne ciepło, ale możemy też się boleśnie sparzyć. Klara, bohaterka powieści Agnieszki Maliwieckiej „Nasłuchując pieśni wieloryba”, wręcz „toksycznie” pragnie szczęścia. Do tego stopnie, że romantyzuje uzależnienie swojego mężczyzny. Aż spełnia się jej inne marzenie. Dziewczyna wyrusza w podróż do Indii. Rozpoczyna nową drogę, podczas której będzie szukać siebie i drugiego człowieka. Czy będzie to jej katharsis? Podobno wieloryby swoim śpiewem wabią samice. Czy wyczulone na miłość ucho bohaterki znajdzie swojego samca?

Agnieszka Maliwiecka raczy nas przepiękną poetycką prozą. I należałoby tu podkreślić, że jest bardzo poetycka. Znacie to pytanie z lekcji języka polskiego: „Co autor miał na myśli?”. No właśnie. W przypadku tej powieści nie tak łatwo to stwierdzić. Dostajemy trochę ponad 200 stron przepięknie skonstruowanych zdań, które budują niezwykłe opisy. Całość jest cudowna, acz ulotna. Trudno z tego wyłuskać istotę problemu, nie mówiąc o jakiejkolwiek akcji.

Treść książki chyba więcej powiedziała mi o autorce. W krótkim biogramie na okładce widzę, że jest absolwentką filologii polskiej, wiem więc dlaczego tak fantastycznie operuje słowem i zabiegami literackimi. Do tego w powieści znajdziemy mnóstwo odniesień do literatury. Przyznam, że ja je wręcz uwielbiam. Widać również, że autorce nie obce są podróże. Opisy miejsc plus cytaty z National Geographic, to ucieszy „obieżyświatów”. Podsumowując, na polską scenę literacką wkroczyła wrażliwa i obyta kobieta.

Przychodzi czas na wystawienie oceny. W przypadku tej książki nie przywiązujcie się do numerka, bo jej nota na pewno będzie zaniżona. Jest to trudna, wysublimowana literatura. Czuję, że wiele osób odłoży „Nasłuchując pieśni wieloryba” po kilku stronach zniechęcone specyficznym stylem Agnieszki Maliwieckiej. Ci co wytrwają odbędą wspaniałą podróż – krajoznawczą i literacką.

Do mnie niestety książka nie przemówiła. Chyba zbyt mocno stąpam po ziemi, bo bardziej odnajduję się w naturalistycznych powieściach o życiu niż w poetyckiej prozie. Szukanie ukrytych znaczeń to nie dla mnie. Wolę postacie z „krwi i kości” i ich historie.

[Książka z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.]

Czytaj więcej »

"Autostradą w ciemność" Sebastian Artymiuk

Bardzo lubię tematyczne zbiory opowiadań. Temat, nieważny. Im dziwniejszy, tym ciekawszy. Uważam, że w takiej formule pisarze i pisarki mogą się wykazać. Tym razem otrzymałam zbiór opowiadań autorstwa jednej osoby – Sebastiana Artymiuka – ale wszystkie teksty łączy jeden motyw przewodni, śmierć. Do tego dochodzi świetny fatalistyczny tytuł. „Autostradą w ciemność”.

W zbiorze znajdziemy 10 opowiadań. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Publikację otwiera tekst „Nieproszeni goście”, a w nim pewna rodzina otworzy drzwi zbłąkanemu nieznajomemu i zaprosi go na wigilijną kolację. Okaże się, że mężczyzna nie „zgubił się” w pobliżu ich domu przypadkiem. Często piszę o tym, jak ważne jest, aby rozpocząć książkę mocnym akcentem. „Opening” jaki zaserwował nam Sebastian Artymiuk jest z prawdziwego zdarzenia. Świetny, trzymający w napięciu tekst.

„Mewa” to najdelikatniejsze opowiadanie ze zbioru. Jako jedyne ma charakter 100% obyczajowy. Nad brzegiem morza rodzi się piękna przyjaźń.

„Urodzinowy sekret” to opowiadanie kryminalne. Zdradzę tylko tyle, że giną w nim dzieci. Trafiamy na bardzo ciekawą i mroczną sprawę, a do tego bardzo złożoną. I chyba dlatego tekst ten wydawał mi się niedopracowany. Aż się prosi, żeby go rozbudować. Czuję, że jest to świetny materiał na powieść.

„Cywilizacja przyszłości” to tekst o charakterze science-fiction i postapo. Świat po katastrofie nuklearnej. Społeczeństwo niezwykle rozwinięte technologicznie, ale też wyzbyte uczuć, a w nim wrażliwy chłopak.

Dotarliśmy do środku zbioru i tytułowego opowiadania „Autostradą w ciemność”. Mamy w nim człowieka doprowadzonego do ostateczności. Nie wie, co ma zrobić ze swoim życiem i pozostaje mu... zemsta.

„Stracone serce” porusza temat przemocy w rodzinie. Autorowi udało się uchwycić w nim rozterki ofiary, a wszystko spiąć wspaniałym, iście filmowym zakończeniem. Ja właściwie nie lubię takich hollywodzkich tekstów, ale ten wzruszył mnie do łez.

„Autostopowicz na gapę”, czyli noc, samotna kobieta na drodze i ścigająca ją ciężarówka. Genialny początek wywołujący dreszcze, ale w trakcie coś „się rozłazi”. W mojej ocenie najmniej udane opowiadanie Sebastiana Artymiuka.

Opowiadanie „Jestem dorosła” było dla mnie najtrudniejsze do przeczytania, bo porusza temat handlu ludźmi – zawsze mnie takie teksty „rozstrajają”. W tym tekście autor przeszedł sam siebie. Trafiamy tu na jeden z bardziej zdegenerowanych umysłów w literaturze.

„Nocny urbex” może przypaść do gustu miłośnikom opowieści o duchach. Co prawda Sebastian Artymiuk nie serwuje nam tu rasowego horroru paranormalnego, ale klimat tego opowiadania jest tak przerażający, że aspirujący autorzy grozy mogliby się od niego uczyć. Białoruś, opuszczona posesja, były dom starców i naziści – to kilka haseł związanych z „Nocnym urbexem”.

Zbiór zamyka opowiadanie pt. „Żelazny”. Polska, lata bezpośrednio po II wojnie światowej. Żołnierze kontra partyzanci, a w tle zastraszony obywatel.

Trudno byłoby uchwycić wszystkie odcienie śmierci, a Sebastian Artymiuk do tego nie aspiruje. Zamiast tego chce pokazać się czytelnikom ze swojej najlepszej strony. „Autostradą w ciemność” zawiera opowiadania różnorodne, ale wszystkie maja coś z thrillera. Autor umie budować napięcie, potrafi wystraszyć, ale też wzruszyć. W kilku miejscach widzę niedoróbki fabularne, jednak nie mogę zaprzeczyć, że zbiór ten bardzo mi się podobał. Mroczny klimat sprawił, że ciężko było mi zasnąć po jego przeczytaniu. Polecam wszystkim lubiącym mocniejszą literaturę.

[Egzemplarz recenzencki]

Czytaj więcej »

"Coś zjada bezdomnych" Tomasz Racjan

Bezdomni. Jednostki, których społeczeństwo nie chce widzieć. Snują się „w tle” ciągnąc worek ze swoim maleńkim dobytkiem i niosąc bagaż doświadczeń, które zaprowadziły ich na ulicę, oraz obecnych zmartwień. Kiedy taki snujący się po najbliżej okolicy bezdomny znika, często odczuwamy ulgę. Bo już nie będzie nas zaczepiał o parę groszy. Bo przestaniemy czuć obawę, jaką wywołuje jego obecność. Ile osób zainteresuje się, co się z nim stało? Tomasz Racjan napisał horror o wiele mówiącym tytule „Coś zjada bezdomnych”. Przenosimy się na ulice Reykjaviku, gdzie grupka narkomanów próbuje rozwikłać zagadkę znikania swoich znajomych. Tajemnicza siła, seryjny zabójca, a może majaki i paranoja? Czy coś zjada bezdomnych?

Ależ ta książka mnie zaskoczyła. Spodziewałam się brudno krwawego horroru doprawionego szczyptą kryminału, a dostałam... Kojarzycie książkę „Pamiętnik narkomanki” Barbary Rosiek? Tomasz Racjan serwuje czytelnikom podobne paranoiczne wynurzenia. Sen, jawa, a nawet narkotyczne odloty mocno mieszają się na stronach jego powieści. Trudno nam określić, co się wydarzyło i co jest prawdą. Nie wiemy, czy relacja, którą czytamy jest wiarygodna. Bohaterowie zarażają nas obsesją, strachem, obłąkaniem. Trudno się poddać tego typu narracji, ale jeżeli komuś się uda doznania będą nieziemskie.

Autor dorzucił jeszcze nieco akcji oraz element – nazwijmy go – socjologiczny, czyli postrzeganie ludzi bezdomnych. Co do akcji, z racji charakteru narracji ciężko ją śledzić, ale nie wszystkie książki są łatwe w czytaniu (nikt nam tego nie obiecywał). Natomiast spostrzeżenia na temat bezdomności zapewne poruszą wielu czytelników. Teoretycznie oczywiste jest, że ci ludzie nie wybrali takiego życia, że coś źle się u nich zadziało, iż mieszkają na ulicy. Jednak czy mamy wobec nich empatię? Boimy się ataku z ich strony, ale też bezdomność jest wstydliwym zjawiskiem, o którym mało kto chce słyszeć (i je widzieć).

„Coś zjada bezdomnych” to ciekawa powieść. Nie wydaje się takich dużo, bo typ narracji powoduje, że trudno im się przebić do popularnego nurtu, ale też wymaga on od autora nieco więcej niż zarys fabuły. Perspektywa otumanionego – używkami i życiem – umysłu, wymaga specyficznego rodzaju zaangażowania. Moja ocena tej książki jest nieco zaniżona, bo ja jednak wolę „prościej”. Lubię śledzić akcję i sobie wszystko poukładać. To co zaproponował Tomasz Racjan jest dla mnie zbyt poetyckie, ulotne. Natomiast nie odradzam. Odniosę się znowu do prozy Barbary Rosiek. Myślę, że jej książki są na tyle znane, że będzie wam łatwo ocenić, czy macie ochotę przeczytać coś podobnego, ale w konwencji literatury grozy.

[Egzemplarz recenzencki]

Czytaj więcej »

"Kroniki Skolopendry" Barbara Fitowska

Ostatnie lata trochę nas (społeczeństwo) „przeorały”. Pandemia, wojna, inflacja – wyglądają, jak kolejne przystanki drogi na dno. Rzeczywistość pokazała, że trochę nam jeszcze brakuje. Ile? Czas pokaże. Natomiast Barbara Fitowska zaprasza nas do Polski, która jest w „czarnej dupie”. Bród, smród, ubóstwo, bajzel – taką wizję przyszłości znajdziemy w powieści „Kroniki Skolopendry”.

Wydawca obiecuje nam czarny humor, groteskę, absurd i ja się tego nie boję. Wręcz przeciwnie. Z radością „podnoszę rękawicę”. I bach. Dostaję w mordę. Barbara Fitowska tak mocno skupiła się na zabawie zabiegami literackimi oraz na wymyślaniu kolejnych sposobów na rozprawę z polskością, że zapomniała o najważniejszym, aby wprowadzić czytelnika i zaintrygować go wykreowanym przez siebie światem. Już od pierwszych stron wskakujemy w totalne szaleństwo. Uczestniczymy w jakimś pochodzie, demonstracji, a właściwie z niego „spierdalamy”1. Za nami „(…) zbliża się nawałnica. Od przodu endecja, od tyłu ekolodzy, Polacy katolicy od lewej, od prawej lewica. Wszystko za Tocosia.”2 Ludzie się o coś kłócą (Tocoś?) dołączają do tego bajzlu kolejni „gracze” „(…) Towarzystwo Znęcania się nad Zwierzętami. Z tyłu nieśmiało Koło Gospodyń Miejskich. Też chciało ugryźć coś dla siebie.”3 A ja wytrzeszczam gały i mamroczę zagraniczne WTF!. Myślę sobie: „Asia oddychaj. To jest początek. Zaraz się wszystko uspokoi i się wyjaśni.”. A gdzie tam! Bohaterowie skutecznie „spierdolili” do domu, do miasteczka o nazwie Wyczyjnuszka (a może po prostu do domu bo zamieszki były w owej miejscowości – nie jestem pewna), ale nikt nie odpoczywa. Scena za sceną, dialog za dialogiem – Barbara Fitowska strzela do czytelnika z literackiego kałasznikowa.

„Kroniki Skolopendry” mają kilka fajnych momentów, kiedy „klepnęłam się w kolano” i z uśmiechem stwierdziłam: „Ale pisarko wymyśliłaś. Dobre to”. Pytanie tylko, czy czytamy dla „momentów” czy dla „historii”. Dla mnie jest ważna ta druga. Dlatego tak kocham sarkazm Vonneguta wpleciony w biografie nieistniejących ludzi. W powieści Barbary Fitowskiej groteskowy komentarz na temat Polski i wydarzeń ostatnich lat przeważa nad „historią”. Dla mnie jest to zbyt osobiste, abym mogła to zrozumieć. W taki sposób można „bajać” z przyjaciółmi, z którymi dzieli się poczucie humoru. Bardzo trudno porwać tym obcego człowieka.

Wspomnę jeszcze słówko o języku. Wulgarny i dosadny to nie jest to samo. Polska Barbary Fitowskiej jest jaka jest. Nurkujemy tu do bagna głębokiej patologii. Co to znaczy? Ilość przekleństw, pierdnięć, glutów i innych dziwnych faktur oraz wydzielin jest olbrzymia. Ja nie mam nic przeciwko trupizmowi. Ma on swój urok i zastosowanie, ale... Lubicie kiedy „polska patolka” rozgaduje się – przykładowo – w autobusie? Długo nie da się tego słuchać, prawda?

Znajdą się orędownicy tej książki. Chociażby Jakub Winiarski – mistrz autorki, człowiek, który uczył ją pisać – w posłowiu rozpływa się nad tym, jakie genialne są „Kroniki Skolopendry”, dość odważnie i próżnie sugerując, że jak ktoś nie zrozumiał tej powieści to idiota4. I tu mnie ma. Po latach czytania i bezczelnej zabawy w recenzenta-amatora trafiłam na książkę, która obnażyła braki w mojej inteligencji. Ojoj. Co mi pozostało? Wracam do czytania tego co lubię. Do mrocznej prozy Kariki z domieszką ironii Vonneguta, doprawionej satyrą Mrożka. Ale stop. Jak to było? „Debiut Fitowskiej mocno siedzi w tej stawiającej na humor tradycji (…)”5 - to à propo Sławomira Mrożka. Rozumu wystarczyło mi na Mrożka, a zabrakło na Fitowską.

1 Barbara Fitowska, „Kroniki Skolopendry”, wyd. Novae Res, Gdynia 2023, s. 7

2 Tamże.

3 Tamże, s. 8.

4 Jakub Winiarski, Posłowie [w:] tamże, s. 245-246.

5 Tamże, s. 243.

Książka z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.

Czytaj więcej »

"Wyśniona" Frank Bell

Pamiętacie biblijny potop, kiedy to Bóg wymierzył ludziom karę i świat zniknął pod falami wody. Poniekąd człowiek zaczyna karać siebie po raz kolejny. Dochodzą do nas pogłoski o topniejących lodowcach i podnoszącym się poziome wody. Gdzie uciekać kiedy dojdzie do najgorszego? Bohaterowie powieści Franka Bella pt. „Wyśniona” skryli się w podziemnej Oazie. Ocaleli, zorganizowali struktury władzy, system pozyskiwania zasobów związany z miedzią (bo ona okazała się najbardziej dostępna w tym rejonie), a także bardzo zaawansowany sposób edukacji oparty na śnie. Brzmi nieźle. Najważniejsze, że znalazło się miejsce, w którym można przeczekać katastrofę. Jednak jakoś trzeba żyć. Niezadowolenie ludzi rośnie, a rządzący nie uciekną od żadnych metod, aby utrzymać władzę.

W „Wyśnionej” mamy pozornie klasyczny obraz świata po apokalipsie. Przerażeni ludzie żyjący w nędznych warunkach i panujący nad nimi despoci. To co jest nowe i ciekawe to system w jakim szkoli się młodych mieszkańców Oazy. Podłącza się ich do tzw. Kompletu, dzięki któremu przenoszeni są do wirtualnego świata. Uczą się tam, zdobywają punkty, mogą kreować siebie odblokowując kolejne opcje i tworząc własne ikony. Brzmi jak fascynująca interaktywna zabawa. Tak naprawdę młodzi poddawani są daleko idącej propagandzie. Jednak są wśród nich tacy, którzy są odporni na „pranie mózgu”. Jednym z nich jest Paweł Swain. Ucieka, aby szukać informacji o swoim ojcu, a przez przypadek staje się symbolem nowej rewolucji. Czy nastolatek będzie w stanie wygrać z bezwzględnym dyktatorem i jego armią lembasów?

Frank Bell oczarował mnie lekkim piórem. „Wejście” w świat powieści science fiction nie zawsze jest dla czytelnika łatwe. Musimy go poznać „od podszewki”, a to wymaga czasu, którego nie mamy, bo chcemy cieszyć się fabułą książki. Frank Bell bardzo sprawnie wciąga nas w wir przygody, stawia przed bohaterami kolejne problemy, zadaje trafne pytania, odsłaniania kolejne elementy postapokaliptycznej rzeczywistości. Przyznam, że dość szybko (literacko) zadomowiłam się w tym miejscu.

Owa lekkość stylu oraz konsekwentne posuwanie fabuły do przodu sprawiła, że autorowi udało się zamaskować pewne niedoróbki. Ja weszłam w taki stan, że czytałam i nie interesowało mnie, iż czegoś nie zrozumiałam. Jednak po ochłonięciu muszę przyznać, że mniej więcej w połowie książki wkrada się pewien chaos. Frank Bell przenosi ciężar „dźwigania” akcji z młodych cywili (bo właściwie mamy tu dwóch ważnych dla fabuły nastolatków) na barki rządzących. Pozawala to na spojrzenie na wydarzenia z różnych perspektyw, ale jako czytelnik miałam poczucie, że (nagle) odkrywam tę powieść z bohaterami, których słabo znam.

Zakończenie czytania „Wyśnionej” pozostawiło mnie z kilkoma niewiadomymi. Szczególnie doskwiera mi, że nie do końca zrozumiałam motywację rządzących. Nakłady, które ponieśli, aby skonstruować Komplety wydają mi się niewymierne wobec celów, jakie im przyświecały. Również nie do końca rozumiem, jak działają wszystkie elementy zaprojektowanego na potrzeby powieści świata. Dlatego, pomimo wspaniałej przygody, którą mogłam przeżyć na stronach tej książki, dostaje ona ode mnie małego minusa.

Przyczepię się też do kilku kwestii językowych. Właściwie pisarz science fiction ma w tym obszarze dużą swobodę, ale... Spójrzcie sami. Uczniowie korzystający z Kompletu pojawiają się w nim jako ikony, które można ulepszać. Z czym kojarzy się słowo ikona w odniesieniu do informatyki? Z obrazkiem na pulpicie komputera, w który klikamy, aby otworzyć program. Przenosząc się do kompletu uczestnik tworzy raczej swój awatar.

Przykład numer dwa. Mieszkańcy Oazy zamieszkują... kantory. To słowo wywołało u mnie ogromną konsternację, bo na początku byłam przekonana, iż bohater mieszka w dzielnicy handlowiec. Sprawdziłam znaczenia słownikowe i nie zmalałam powiązania pomiędzy kantorem a lokalem mieszkalnym. No chyba, że ktoś jest pracoholikiem i nocuje w biurze.

A czy wiecie czym są lembasy? To chlebek elfów znany z tolkienowskiego Śródziemia. Co robi on w Oazie Franka Bella? Nie ma go tu, ale funkcjonuje to słowo. Oznacza ono strażnika. Jak autor to powiązał? Trudno powiedzieć. Jednak największy żal mam, że nie wyjaśnił dlaczego jest ono obraźliwe.

Ostatnia kwestia związana jest z tym, jak zbudowana jest Oaza. Ma ona 50 pięter. Liczonych od wejścia ku dołowi. Problem zaczyna się, kiedy sobie uświadamiamy, że zjeżdżając w dół (przykładowo z piętra 30 na 25) wychodzimy do góry.

Ktoś powie, że się czepiam. Być może. Jednak wiecie jak to jest z muchą, która wpadnie do mieszkania. Nie jest groźna, ale jej bzyczenie wkurza.

Frank Bell wydaje się bardzo obiecującym autorem science fiction. „Zabłysnął” dobrym pomysłem i lekkim piórem. Jego powieść „Wyśniona” nie jest idealna, ale na mnie wywarła bardzo dobre wrażenie. Będę z niecierpliwością wypatrywać, co pisarz ten nam jeszcze pokarze.

[Egzemplarz recenzencki]

Czytaj więcej »

"Kagańce i obroże" Bartłomiej Kurkowski

Miłośników zwierząt domowych widać na każdym kroku. Nietrudno spotkać sąsiada spacerującego z psem lub wypatrzeć kota dumnie wylegującego się na parapecie. W powieści Bartłomieja Kurkowskiego pt. „Kagańce i obroże” wybucha epidemia uderzająca m.in. w domowe pupile. Padają psy i koty, zarówno te domowe jak i dzikie, ale również króliki i wiewiórki. Naukowcy opracowali nowy gatunek odporny na wirusa, hybrydę zwierzęcia i człowieka. Nazwano go po prostu „pupil”. Pupil ma towarzyszyć człowiekowi tak jak wcześniej pies bądź kot. Czy zajmie pustkę w sercach ludzi opłakujących stratę przyjaciela? Czy będzie pokornie słuchał człowieka? Jak ludzie przyjmą nowe istoty?

Sięgnęłam po „Kagańce i obroże” bo zaintrygował mnie opis. Liczyłam na historię pełną kwestii etycznych związanych z eksperymentami na komórkach, sztucznym zapłodnieniem i prawami zwierząt. Nie do końca to dostałem, więc jestem lekko rozczarowana, jednak sam koncept wymyślony przez Bartłomieja Kurkowskiego jest na tyle ciekawy, że warto o tej powieści opowiedzieć.

Istotną kwestią dla czytelnika jest to, że autor nie opowiada jednej spójnej historii. Jest tu kilka epizodów rozciągniętych na ok 50 lat po wybuchu epidemii, w których mamy różnych bohaterów, a każda z nich ma zobrazować inny problem związany z pupilami oraz ewolucję ich statusu w społeczeństwie. „Koszty” stworzenia istoty, tresura, różne podejścia ludzi do nich (od niechęci, obrzydzenia do uwielbienia , a nawet pewnego rodzaju zoofilii), wykorzystywanie ich do różnych celów, rzekoma pomoc hycli, którzy odbierają pupile właścicielom nie bacząc na ich uczucia (a przy okazji co nieco użyją), a także rosnące znaczenie pupili na rynku pracy – tak ogólnie można nakreślić tematy kolejnych opowieści.

Dość duży akcent autor kładzie na ostatnią kwestię, czyli bezrobocie. Pupile są tańsi, bardziej posłuszni, bardziej pracowici przez co „zabierają” ludziom miejsca pracy, co prowadzi do niezadowolenia społecznego. Trudno nie dopatrzyć się analogii do imigrantów. I mam tu na myśli zarówno Polaków na obczyźnie, jak i nasze własne podwórko. Co prawda w żadnym przypadku sytuacja nie osiągnęła takiego wymiaru, jak w powieści Bartłomieja Kurkowskiego, jednak słyszy się o różnych incydentach, a także trwa dyskusja o nadawaniu imigrantom pewnych przywilejów.

Najsłabszym elementem książki jest opis samego pupila rodem z filmu klasy B: „Czekanie osładzało mu towarzystwo kelnerki. Uszatki o blond loczkach, szarych, króliczych uszkach i pokrytej makijażem bladej cerze.”¹ Te uszka i ogonki przywodzą na myśl seksualne fantazje napędzane obrazem „króliczka Playboy'a”. Bartłomiej Kurkowski mógł się bardziej postarać opisując również inne cechy. Mimochodem wspomina: „Poza nosem uszaci mają wystarczająco dużą przewagę nad ludźmi. Trzeba się nagimnastykować, jeżeli z nimi zadzierasz.”² Dodajmy więc nieco tych zwierzęcych cech – węch, siła, pazury, zwinność – żeby wyjść poza „mokry sen” i dodać postaciom charakteru.

Moje wątpliwości wzbudza też konieczność stworzenia pupila. Była epidemia i zwierzęta umarły. Świat stoi u progu katastrofy ekologicznej, a wszyscy przejmują się, że nie mogą mieć w domu kotka. Rozumiem, że autor chciał postawić akcent na relacji hybryda-człowiek, jednak samo powstanie nowej istoty mogło zostać lepiej umotywowane. Mam wrażenie, że świat w wizji Bartłomieja Kurkowskiego nie skupia się na istotnych kwestiach.

Język zastosowany w powieści nie jest tym co ja lubię. Jest zbyt wulgarnie. Większość postaci wyraża się wręcz ordynarie i w nie wszystkich przypadkach jest to uzasadnione. Kreujesz osiłka wyrażającego się: „eeee ty, k....”, ok. Jednak odpuść wtedy „normalnym” postaciom. Daj czytelnikowi odpocząć od bluzgów. Wprowadź kogoś na poziomie dla zrównoważania. W przypadku książki „Kagańce i obroże” jest to o tyle łatwe, że bohaterowie się zmieniają. Czytelnik nie musi być katowany przekleństwami.

Bartłomiej Kurkowski mocno skupił się na ewentualnym wyparciu ludzi przez inne, lepsze (?) istoty. Trochę po macoszemu potraktował inne wątki. Taki miał pomysł, taka jest jego wizja popandemicznej rzeczywistości. Jego książka ma swoje wady, jednak gdybym wcześniej wiedziała to co wiem i tak bym ją przeczytała, bo zwyczajnie lubię powieści, w których widać skutki społeczne postępu nauki.

1 Bartłomiej Kurkowski, „Kagańce i obroże”, wyd. Novae Res, Gdynia 2022, s. 78.

2 Tamże, s. 94.

[Egzemplarz recenzencki]

Czytaj więcej »

"Wirus" Adam Ostaszewski

W październiku 2021 roku pisałam tekst o zbiorze opowiadań Adama Ostaszewskiego pt. „Odbicie”. Publikacja został przeze mnie wysoko oceniona. Znajduje się w niej opowiadanie o wiele mówiącym tytule „Wirus”. Przywołałam je bo na jego kanwie autor napisał powieść, o której mam przyjemność wam opowiedzieć.

Adam Ostaszewski kreśli alternatywną wizję rozwoju pandemii. Jak według niego może wyglądać świat nią opętany? Jakie będzie miała skutki? Jak władze i ludzie się zorganizują? Napisałam alternatywną, jednak nie pozwiązywałabym tej historii za mocno z „naszą” pandemią. Są tu pewne analogie, jednak ja wolę tę powieść traktować jako postapokaliptyczną, a opisaną historię, jako wizję świata po globalnej tragedii. Niemniej podkreślić w tym miejscu wypada, że jest to w głównej mierze połączenie książki sensacyjnej i political fiction.

Główny bohater to Andrzej Ranecki oficer Europejskiej Służby Bezpieczeństwa. Organizacja ta zajmuje się zachowaniem okołopandemicznego porządku m.in. walczy z terrorystami tzw. grupą Szesnastu. Andrzej Ranecki ma schwytać ostatniego z jej liderów. Spotkanie to będzie miało brzemienne skutki, a najważniejszy z nich to odkrycie prawdy o pandemii.

Jak już wspominałam „Wirus” to sensacyjne political fiction. Fabuła sięga najwyższych szczebli władzy, sieci spisków i wzajemnych „haczyków”, która je mota. Akcja jest dynamiczna, a autor bardzo sprawnie zawiązuje intrygę. Część osób zarzuca mu „papierowe postacie”. Przyznam, że nie są to jakieś niezapomniane kreacje, ale ja takich nie potrzebuję. W tego typu powieściach najważniejsza jest dla mnie intryga. Bohaterowie są tylko narzędziem do jej rozwikłania. Popatrzmy na kino akcji. Znajdziemy w nim kilka wyjątkowych bohaterów, ale większość z nich jest przedstawiana „na jedna modłę”. To nie są role, gdzie aktorzy popisują się swoim kunsztem. Widza cieszą raczej fabuła i towarzyszące jej efekty.

Mnie natomiast przeszkadzało „rozwleczenie” tej historii w czasie i przestrzeni. Raz mamy Amerykę, za chwilę bohater jest w Pradze, a akcja przeskoczyła o 3 miesiące. Generalnie jest to do ogarnięcia dla czytelnika, jednak, jeżeli chodzi o literaturę sensacyjną, zdecydowanie wolę bardziej skondensowane pisanie.

Największą słabością „Wirusa” jest moment wydania (przełom 2022 i 2023 roku). Pandemia nam spowszedniała i cały przekaz tej książki stracił na mocy. Całkiem inaczej odebrałam jeszcze rok temu opowiadanie o tym samym tytule niż teraz powieść. Co do samej książki właściwie nie mogę się przyczepić. Ma to, czego oczekuję po literaturze sensacyjnej (czyli ciekawą, nieprzekombinowaną intrygę i dynamiczną akcję). Myślę, że ucieszy jej fanów, a także tych czytających powieści postapo i miłośników politycznych spisków.

[Egzemplarz recenzencki]

Czytaj więcej »

"Gaudensia. Zwycięstwo pożądania" Vallerina P.

Przez świat przetoczyła się rewolucja seksualne, ale seks dalej pozostał w sferze tabu. Czasami nawet małżonkowie – ludzie połączeni szczególną więzią – nie potrafią rozmawiać o swoich potrzebach. Pożądanie jest kwestią problematyczną. Mówi się nam, że powinniśmy realizować swoje namiętności, być otwarci w tym temacie. Czy potrafimy?

Vallerina P. napisała powieść „Gaudensia. Zwycięstwo pożądania”. Namiętność gra w niej pierwsze skrzypce. W przedmowie autorka mówi o tym, że skupia się na pożądaniu, cielesności, a inne wątki rozwija na tyle, ile wymaga bieg fabuły. Przyznam się, że w tym momencie miałam obawy, czy nie będą one jedynie pretekstem do różnych „fiku-miku”, ale okazało się, że czytelnicy dostają w ręce pełnowartościową, spójną historię, w której seks dominuje, ale nie atakuje.

Bohaterów w powieści mamy kilku – i męskich, i żeńskich. Autorka kreuje ich przez perspektywę ich pragnień. Efekt takiego zabiegu może wydać się czytelnikowi nieco wyolbrzymiony, bo w codziennym biegu nie oceniamy każdego pod kątem atrakcyjności, rozmawiamy z przyjaciółmi i partnerami też na inne tematy. Natomiast w powieści „Gaudensia” to właśnie te kwestie zostają „podświetlone”. Nie jest tak istotne, czym bohater zajmuje się w życiu, ale jak lubi „to” robić, czego oczekuje od partnerki, co z nim się dzieje, kiedy potrzeby są zaspokojone, a kiedy nie. Vallerina P. dosadnie pokazuje, dlaczego sfera cielesna jest ważna przy budowaniu zdrowego związku. I zachęca czytelników do podjęcia próby zdefiniowania własnych potrzeb.

Pewnie was nie zaskoczę, jednak dla porządku to podkreślę. Książka pełna jest scen erotycznych. Różnorodnych, acz napisanych z klasą. Vallerinie P. udaje się „ominąć” wulgarność języka związanego ze sferą cielesną. Udaje jej się również wykrzesać tą fajną iskierkę, która jest obowiązkowa w tego typu publikacjach.

Jeżeli już wspominałam o języku, to dodam, że jest bardzo bogaty, co mnie miło zaskoczyło. Właściwie po powieściach o charakterze erotyczny nie spodziewam się jakiś wyrafinowanych zwrotów, dlatego ładnie sformułowane zdania robią dobre wrażenie. Dla przykładu zacytuję jedną z bohaterek: „Ile trzeba posiadać impertynencji, by stać nad kobietą z wiszącym fiutem, bez mocy i pomysłu jak mimo to dać jej miłość i chwilę przyjemności, i bić ją za swoje własne ograniczenia!” [1] Złość i żal, jakie płyną z tej wypowiedzi zapewne jest wyraźniejsza w szerszym kontekście, mimo wszystko mam nadzieję, że ją wyczuwacie. W tym zdaniu ciekawe jest zestawienie, uznawanego a wulgarne, słowa „fiut” z grzecznym „impertynencki”. Dosadnie i bezczelnie, a przy tym – jak to mówią - „bułkę przez bibułkę”.

W powieści możemy wyróżnić też wątek kryminalny, który wprowadza inny rodzaj napięcia. Dobrze go oceniam. Może niektóre rozwiązania są naiwne, ale przy lekko surrealistycznym efekcie, jaki osiąga Vallerina P., całość nie wygląda źle. Zresztą uwagę czytelnika ma pochłaniać co innego, a nie skrupulatna analiza prezentowanej sprawy i akcenty postawione są tak, że nie staje się ona priorytetem.

„Gaudensia. Zwycięstwo pożądania” to nie jest powieść erotyczna do jakich rynek książki nas przyzwyczaił. Autorka odrzuca wątek romantyczny skupiając się na seksualności bohaterów. I to właśnie ona jest istotą fabuły. W mojej ocenie jest to bardzo dobry kierunek dla erotyki w literaturze. Książka akcentuje różnorodność potrzeb i obdziera pożądanie ze wstydu. Mocny, a przede wszystkim rozsądny i realistyczny głos w tzw. rewolucji seksualnej, w której nie chodzi o rozpasanie – jak się niektórym wydaje – a o szczerość i zdefiniowanie siebie.

[1] Vallerina P. „Gaudensia. Zwycięstwo pożądania”, wyd. Novae Res, Gdynia 2022, s. 130.

Książka została otrzymana z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.

Czytaj więcej »

"Zła" Jarosław Derkowski

Czy dom publiczny musi być przybytkiem wyzysku? Czy burdelmama musi być zła? Dominika nie miała nic. To nic zmotywowało ja do stworzenia imperium. Zaspokajając ludzkie żądze stała się królową, z którą liczą się lokalni prominenci. Dominika nie miała rodziny, ale stworzyła ją. Jest ona bardzo nietypowa, jak na pojmowanie jej przez społeczeństwo. Składają się na nią cztery córki oraz grupa kelnerek, barmanek, tancerek, prostytutek (obu płci). O rodzinę trzeba dbać. Rodzinę należy chronić. Czy samotna kobieta budząca podziw, pożądanie, ale również zazdrość i nienawiść uniesie to brzemię? Czy męski świat nie „pożre” pięknej, przedsiębiorczej, wpływowej właścicielki domu publicznego?

„Tygrysia lilia” (jest to nazwa przybytku prowadzonego przez Dominikę) to dość osobliwe miejsce. Niby zwykły burdel, ale niezwykły. W tym miejscu muszę zaznaczyć, że autor pisząc tę książkę inspirował się piosenkami zespołu The Tiger Lillies znanego z kabaretowo-surrealistycznych tekstów i kreacji scenicznych. Nie jestem pewna, czy jest on w Polsce szerzej znany. Jeżeli chodzi o tego typu twórczość trzeba dość dobrze znać język (w tym przypadku angielski), żeby zrozumieć przesłanie, zabawę słowem itp. Swego czasu popularność zdobyła piosenka „Hera, koka, hasz, LSD” w wykonaniu Karoliny Czarneckiej. Jeżeli dobrze zrozumiałam jest to cover utworu „Heroin and Cocaine” The Tiger Lillies właśnie.

Wiemy już czym inspirował się Jarosław Derkowski pisząc „Złą”, wróćmy więc do nietypowego miejsca akcji. „Tygrysia lilia” to nie jest ordynarne miejsce, a wręcz eleganckie. Goście nie są zapraszani na striptiz, a elektryzujące, ociekające erotyzmem przedstawienia, które są dopracowywane w najmniejszym detalu. Po nich przychodzi czas na cielesne uciechy w oparach alkoholu lub innych „rozbawiaczy”. Autor prowokuje swoich bohaterów i pozwala żądzy nimi kierować. Obnaża ich największe słabości, najwstydliwsze zachcianki, najmroczniejsze myśli. Seks staje się filtrem ludzkich charakterów, z których zostają dwulicowość, kłamstwa, podłość, egoizm. Przychodzą mi do głowy przysłowiowe „perły rzucane przed wieprze”. To nie ta sprzedająca się jest brudna, a ordynarny klient, który nie docenia tego co otrzymuje.

Dłuższą chwilę zajęło mi sklasyfikowanie powieści Jarosława Derkowskiego pt. „Zła”. Powiedziałabym, że jest to książka obyczajowo-psychologiczna z elementami thrillera. Znajdziecie w niej również subtelną domieszkę groteski. Każdy niech sobie sam odpowie czy go to kręci czy przeraża. Mnie kręci i to bardzo.

Autor prowadzi akcję niespiesznie, nie licząc się z upływem czasu. Jeśli jakiś wątek/element uzna za interesujący eksploruje go do granic możliwości wyciskając z niego, ile się da. Nie szczędzi nam też długich dialogów, które mają wydobyć z bohaterów ich mroczne „ja” i zobrazować wszechobecne zakłamanie. I tu – o dziwo – pisarz jej bardziej krytyczny wobec płci męskiej. Bywa ordynarnie, aby za moment przejść w patetyczne tony. Gdyby tło powieści było inne zapewne taki język wydałby się nienaturalny. Jednak otoczenie oraz iście cyrkowy występ, jaki serwuje gościom Dominika powodują, że te niepasujące elementy składają się na jedną całość, jaką jest książka „Zła”.

Czy powieść ta przypadła mi do gustu? Oczarował mnie klimat. Kocham groteskę i muszę pochwalić Jarosława Derkowskiego za jej mądre, subtelne zastosowanie. Podoba mi się również mocny początek, który sugeruje fabułę rodem z thrillera i trochę żal mi później było, że trochę się ona rozłazi. Może „rozłazi” to nie do końca dobre określenie. Ta historia jest dość swobodnie prowadzona, nie do końca zgodnie z kanonem typowym jakiemukolwiek typowi powieści. Jarosław Derkowski dolepia kolejne wątki pisząc książkę według swojego „widzimisię”, a nie myśląc o ewentualnych oczekiwaniach czytelnika. Nie jestem fanką takiego prowadzenia fabuły . Lubię kiedy powieść ma mocny trzon, który jest zalążkiem wszystkiego, nawet dygresji. W innym przypadku fabuła nabiera dziwnego kształtu. To „dolepianie” deformuje ją, robi z niej literackiego „kosmitę”.

„Zła” okazała się krytyką dwulicowości. Jarosław Derkowski wybrał perfekcyjne tło dla przekazania swoich spostrzeżeń. Sięgając po groteskową scenografię i przerysowane postacie perfekcyjnie uwypuklił te ludzkie wady, które miały być przedmiotem książki. Można by nieco popracować na kształtem fabuły. Ja postawiłabym na scenariusz rodem z brutalnego thrillera niż na filozoficzne dysputy. Myślę, że dzięki temu – być może – udałoby się poszerzyć grono czytelników, bo powieść zyskałaby bardziej komercyjny charakter.

[Egzemplarz recenzencki]

Czytaj więcej »

"Bajki dla dorosłych. Powieść dla roślinożerców" Piotr Sakowski

Istnieje taki przesąd, że w pewne wyjątkowe dni zwierzęta mówią ludzkim głosem. A gdyby dać taką możliwość owocom i warzywom. Przykładowo, co może mieć do powiedzenia taki pomidor. Wisi sobie na krzaczku i obserwuje otoczenie. Czy chciałby podzielić się jakimiś spostrzeżeniami? Może na jakieś marzenia? Czy jest on delikatny jak miąższ spod skórki, a może – wbrew pozorom – to twardziel? Długo mogłabym wymyślać takie pytania. Piotr Sakowski natomiast spróbował spojrzeć na świat oczami roślin. Tak powstała książka „Bajki dla dorosłych. Powieść dla roślinożerców”.

W wiosce, do której autor nas zaprasza, nie ma ludzi. Wszyscy zniknęli. Pewnie część z was się zmartwi, czy będą tu jacyś bohaterowie. Rączki, nóżki, oczy, usta i inne potrzebne części ciała otrzymują owoce i warzywa. Jeżeli dobrze pamiętam lekcje języka polskiego taki zabieg nazywamy personifikacją. Ale pojęcia pojęciami, a was interesuje, jaki jest efekt. To co zrobił Piotr Sakowski to fantastyczny trening wyobraźni. Zamykamy oczy i zastanawiamy się, jakie te roślinki mogą być. Możemy odwołać się do powiedzonek np. kapusta i sałata to najbogatsze mieszkanki warzywniaka; do wyglądu np. jabłko, które w ogonku gromadzi mądrość; lub do zastosowań np. mętnookie konopie czy mój ulubieniec chmiel, którego „(…) testosteron oczekuje na fermentację, wręcz buzuje od tego oczekiwania.”* Przyznacie, że zabawa jest przednia.

Zrobiło nam się wesolutko, nie zapomnijmy jednak, że publikacja nazywa się „Bajki dla dorosłych” - swoja drogą tytuł średni, sugerujący jakieś perwersje między roślinkami. Generalnie książka ma sympatyczny charakter. Maleńkie owoce i warzywa, same w wielkim świcie, sprawiają pocieszne wrażenie. Przeżywają one jednak różne przygody i muszą rozwiązać szereg problemów. Pojawiają się miłe i mniej miłe typki, a czasami ktoś „rzuci mięsem”. Jednak przyznaję, że ogólne wrażenie jest raczej „delikatne”.

Poświęcę jeszcze moment stylowi, w jakim została napisana ta powieść. Piotr Sakowski dokłada wszelkich starań, żeby wprowadzić nas do bajki. Pojawiają się zwroty typu „wejdźmy”, „zobaczmy”, które sprawiają wrażenie, że w dosłowny sposób przemierzamy świat z powieści. Zdarza się, że porzucamy roślinki, żeby zerknąć tam, gdzie te nie mogą, bo chociażby kamienie są za wysokie dla małych nóżek ziemniaka czy jabłka. Jest to trochę nietypowy sposób pisania. Jednak tak sobie pomyślałam, że niektórzy w dzieciństwie chcieli wskoczyć do bajki. Teraz będą mieli okazję.

„Bajki dla dorosłych. Powieść dla roślinożerców” zaintrygowała mnie od pierwszego spojrzenia. Byłam ciekawa, jak autor będzie postrzegał owoce. Czytanie książki okazało się świetną zabawą. Kiedy na scenę wykraczała kolejna roślinka puszczałam wodzę fantazji i zastanawiałam się, jaka ona będzie.

* Piotr Sakowski, „Bajki dla dorosłych. Powieść dla roślinożerców. Cześć 1”, wyd. Novae Res, Gdynia 2022, s. 65.

Książka została otrzymana z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.

Czytaj więcej »

"Szpetnicy" Maciej Kapuściński

Siedząc na przysłowiowych czterech literach jeszcze nikt świata nie zmienił. Bohaterzy książki Macieja Kapuścińskiego „Szpetnicy” postanowili ruszyć swoje szlachetne siedzenia i narobić przy tym dużo hałasu. Trzej studenci prawa zainspirowani marszałkiem Piłsudskim i ideą silnego państwa chcą „otworzyć oczy” swojemu pokoleniu. Okazją ma być odczyt wygłaszany przed prezydentem. Jaki pomysł na realizację swojego puczu będą mieli bohaterowie? Czy dojdzie do skutku? Jakie będą konsekwencje ich działań?

„Szpetnicy” to trudna w odbiorze książka. Żeby ją w 100% zrozumieć musimy mieć pewną wiedzę historyczną. Bez niej poczujemy się, jakbyśmy trafili na zebranie niewłaściwego kółka studenckiego. Ktoś mi szepcze do ucha, że jak się czegoś nie wie, zawsze można doczytać. I ma dużo racji. Kilka kliknięć na smartfonie i sytuacja się rozjaśnia. Mnie jednak jeszcze jedna rzecz przeszkadzała podczas czytania „Szpetników” - język. Najpierw cytat:

„Z lewej strony horyzontu rozpościerał się feeryczny obraz lasu. Kontemplacyjny i tajemniczy ozdabiał przestrzeń miasta, roznosił aurę spokoju i wyciszenia, zdawał się strażnikiem tego, co hieratyczne i niezgłębione.”1

Książka napisana jest pięknym językiem – poetyckim, a momentami eterycznym. Co z tego, kiedy zdarzało mi się czytać jedno zdanie po 3 razy, żeby je zrozumieć. Generalnie znam znaczenie każdego słowa, ale są one tak – nazwijmy to – niszowe, że ich nagromadzenie tworzy nienaturalny efekt. Jakby autor przed przystąpieniem do pisania hobbystycznie czytał słownik. Oczywiście taki styl nie musi być wadą. To jest kwestia gustu. Ja jednak wolę prostsze w odbiorze formy. Bazujące na intrygujących porównaniach, a nie na doniosłym stylu.

Czwartym bohaterem powieści jest Gdynia. Maciej Kapuściński zabiera swoich czytelników na spacer po tym mieście. Ja bardzo lubię takie zabiegi. Szczególnie kiedy „wędruję” po miejscach jakie znam. Cudnie popatrzeć na skwerki, uliczki innymi oczami. Przyznaję, że akurat Gdynia to nie jest mój „kawałek świata”, co nie zmienia faktu, że „przejść się” po niej było bardzo przyjemnie.

Niby literatura obyczajowa, ale jednak oderwana od codzienności większości z nas. Pewnie nawet ci co regularnie „psioczą” na rządzących nie snują, aż tak dalekosiężnych planów. Jeżeli jesteście ciekawi co maja do powiedzenia młodzi idealiści to zapraszam was do przeczytania powieści Macieja Kapuścińskiego. Zapomniałam jeszcze o jednej ważnej informacji. Czas akcji to początek 2004 roku, czyli Polska jest w przededniu wstąpienia do Unii Europejskiej. Jak się na to zapatrują bohaterowie?

1 Maciej Kapuścińki, „Szpetnicy”, wyd. Novae Res, Gdynia 2021, s. 11.

Książka została otrzymana z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.

Czytaj więcej »

"Most pomiędzy nami" Claudia Moonever

Powieść „Most pomiędzy nami” to reprezentantka typu New Adult. Nie sięgam często po takie książki, bo problemy dwudziestolatków to nie są klimaty, w których szczególnie się odnajduję. Jednak ta książka zainteresowała mnie z dwóch powodów. Spodobała mi się okładka – jej minimalizm ma w sobie coś intrygującego. Dlatego zerknęłam w opis. Tam pojawia się magiczne słowo „utopia”. Skoro Claudia Moonever chce stworzyć miasto idealne, to jestem bardzo ciekawa jej pomysłu.

Zapraszam do Salemo. Miejsca, gdzie poziom bezrobocia i przestępczości wynosi zero, gdzie ludzie łatwo znajdują idealnego partnera, pracownika, przyjaciela, gdzie czują się zaopiekowani i szczęśliwi. Wszystko dzięki Zasadzie Szesnastki, precyzyjnie określającej charakter i predyspozycje każdego obywatela. Piętą Achillesową Salemo są artyści. Jednostki wyjątkowo wrażliwe, emocjonalnie niestabilne, przez co często borykają się z problemami psychicznymi.

June Brooks to młoda, świetnie zapowiadająca się dziennikarka. Wierzy w słuszność Zasady Szesnastki. Wątpliwości pojawiają się kiedy poznaje Alexa – piosenkarza i niedoszłego samobójcę. Pełna empatii June postanawia go wspierać. Relacja pomiędzy dziewczyną i chłopakiem stopniowo się zacieśnia.

„Most pomiędzy nami” to bardzo ciekawa powieść napisana w okrutnie drętwy sposób. Zacznę od tego, że kompletnie nie rozumiem dlaczego Claudia Moonever uparła się na tworzenie utopijnego miasta. Sama koncepcja niewiele wnosi w relacje między bohaterami – może pomaga pokazać June jako idealistkę, ale to można było osiągnąć innymi środkami – za to stawia przed autorką wielkie wyzwanie. W kreacji fikcyjnego świata trzeba zadbać o każdy detal i przekonać czytelnika do jego założeń. Opis Salemo został potraktowany po macoszemu, a ja kompletnie nie poczułam, że Zasada Szesnastki jest gwarantem szczęścia – nawet teoretycznie.

Można by spróbować bronić książki mówiąc, że tu chodzi o emocje, a nie o futurystyczne wizje. Tak, zgadzam się, że to one miały grać tu pierwsze skrzypce. Miały, bo „szału nie ma”. Postacie i dialogi są tak papierowe jak kartki, na których wydrukowano powieść. W ogóle nie czuję tzw. głębi między nimi. Chyba winna jest temu sztywność głównej bohaterki. O tym, że jest to idelistką już wspominałam. To dwudziestojednolatka, a nie ma za grosz luzu w swoich wypowiedziach. Mam wrażenie, że cały czas jest napięta jak struna. Nawet kiedy w jej głowie pojawia się uczucie – pominę sztywny dialog, który ją poprzedza – zostaje ono skomentowane słowami: „Do mojej głowy powracają myśli na temat jego typu osobowości. Bratnia dusza, dual, psychiczny odpowiednik. Może mogłabym pogłębić naszą relację (…).”[1] Ja mam więcej energii, kiedy robię poranną kawę. I jeszcze jedna sprawa. Nie rozumiem dlaczego autorka za wszelką cenę próbowała zrobić z June półinteligenta. Czy drobne wpadki miały zatuszować drętwotę? U mnie raczej pojawiło się pytanie, na jakim poziomie jest dziennikarstwo w Salemo skoro ta dziewczyna ma być jego objawieniem. Nie twierdzę, że nie można zapomnieć słowa czy być słabo skoncentrowanym. Uważam raczej, że skoro nie wnosi to nic do fabuły nie ujmujmy inteligencji bohaterom szczególnie, kiedy kreujemy ich na wyjątkowe jednostki.

Dużo lepiej wypada Alex. Widzę go jako punkowego chłopaka z potarganymi włosami i papierosem, którego problemy spychają na dno. On nie jest idealny. Jest wrażliwy, trochę porąbany, nie może sobie poradzić z traumą, ale dzięki temu jest naturalny. Generalnie podoba mi się postrzeganie artystów w Salemo. Za każdym razem, kiedy pada w tekście słowo „artysta” słyszałam w głowie gong, który obwieszcza, że zbliża się coś demonicznego.

W bio autorki [2] możemy przeczytać, że inspirowała się własnymi doświadczeniami. To bardzo mi się podoba i chyba to sprawia, że nie pogrążyła tej książki – wiedziała, o czym chce napisać i była w tym szczera. Claudia Moonever jest studentką psychologii, więc na miejscu jest, kiedy taka osoba pisze o depresji – bo to ona przewija się w powieści. Jeżeli jeszcze sugeruje, że sama miała z nią styczność to, dodając dwa do dwóch, mogę przypuszczać, że nie napisała głupot.

Jak ostatecznie oceniam „Most pomiędzy nami'? Jako książkę średnią. Autorka podejmuje ciekawy temat i próbuje go przedstawić w oryginalnym ujęciu. Wyszła jej powieść lekka i przystępna. Czytelnik dla radę przeczytać ją bez większych zgrzytów, jednak nie są to wyżyny literatury. Na miejscu autorki napisałabym tę książkę od nowa. Wycięła zbędne sceny, a zamiast nich dopracowała powieściowy świat. Poszukała zaangażowanych beta czytelników, którzy nie będą bali się wytknąć błędów i podpowiedzą, jak ożywić ten projekt. Bo ta historia zasługuje na rozgłos.

[1] Claudia Moonever, „Most pomiędzy nami”, wyd. Novae Res, Gdynia 2021, s. 40.

[2] Tamże, okładka.

Książka została otrzymana z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.

Czytaj więcej »

"Mister, mister" Mikołaj Milcke

Czy ładnym ludziom jest w życiu łatwiej? Czy uroda pomaga przetrzeć szlak do osiągnięcia sukcesu? Oglądając kolorowe magazyny można stwierdzić, że tak. Na okładkach widnieją piękne twarze, a ci których dopada upływ czasu często sięgają po różne środki, aby go spowolnić. W powieści „Mister, mister” Mikołaj Milcke próbuje opowiedzieć na pytanie, czy ładny znaczy szczęśliwy.

Bohaterem książki jest Mieszko, którego matka namawia do udziału w konkursie piękności. Chłopak, chcąc zadowolić rodzicielkę, wkracza w świat mediów, celebrytów i dużych pieniędzy. Okazuje się, że za idealnymi fryzurami i błyszczącymi zębami kryje się zepsucie. Tu każdy ma interes do ubicia, a piękni chłopcy są towarem niczym tusze u rzeźnika. Mikołaj staje przed dylematem: dać sobie spokój z konkursem i wrócić do spokojnego życia, czy zadowolić wymagającą matkę. Nie może również zaprzeczyć, że blask reflektorów kusi go na swój sposób.

To co zaproponował czytelnikom Mikołaj Milcke to wstrząsająca historia. I nie mam tu na myśli ciemnej strony sławy, jaką chce pokazać nam autor – myślę, że na co dzień nad tym się nie zastanawiamy, ale każdy z nas podświadomie wie, że coś takiego istnieje. Bardziej szokuje to, jak łatwo zniszczyć człowieka, nawet tego pozornie silnego.

Mieszko to naprawdę fajny facet – inteligentny i z zasadami. Szybko zdobywa sympatię czytelników, dzięki swojemu zdroworozsądkowemu podejściu do życia. Kiedy mi go przedstawiono, pomyślałam sobie: „Ten to sobie poradzi. Zaraz poustawia organizatorów i sponsorów.” Potem poznałam jego matkę – kobietę, którą zaślepia telewizja śniadaniowa i kolorowe magazyny – i władzę jaką ma nad synem. Jak sam bohater to określił: „Przerażała go perspektywa słuchania, że nie spełnia jej oczekiwań.”¹ Dorota nie widzi swojego toksycznego wpływu na potomka. Uważa się, za „Kochającą, wspierającą, motywującą.”² Nie dopuszcza do siebie myśli, że swoje niespełnione ambicje przelała na dzieci. Knuje, manipuluje, żeby za wszelką cenę zostać matką gwiazdy.

W drugiej połowie książki Mikołaj Milcke skupia się na konkursie – relacjach i konkurencji między chłopakami, przygotowaniem gali i przede wszystkim tym, jak kreuje się faworytów. Nie chcę za dużo zdradzać z tego co się dzieje. Napiszę tak, czytanie o relacji syn-matka było smutne, aczkolwiek Dorota swoim zachowaniem nieco mnie bawiła. Była tak świetnie przerysowaną postacią, że zastanawiałam się, co za chwilę wymyśli i kiedy rodzinie zabraknie do niej cierpliwości. Wkroczenie w świat celebrytów okazało się wiadrem błotka, które zmyło mój głupkowaty uśmiech. Nie zaprzeczę, że sięgając po tę powieść liczyłam na coś mocnego, ale to co się wydarzyło przerosło moje najśmielsze oczekiwania. Degeneracja godna psychopatów z mrocznych kryminałów.

Jako morał książki „Mister, mister” zaznaczyłam sobie cytat: „To jest bajka o ludziach, którym się w dzieciństwie nie powiedziało, że są fajni takimi jacy są.”³ Mikołaj Milcke wspaniale pokazał, że show biznes może zmiażdżyć największe jaja. Autor uczula, że to świat dla najsilniejszych. Czy polecam przeczytać jego przestrogę? Tak. Przedstawił ją w formie wciągającej i dobrze napisanej historii. Może wprowadziłabym tu drobne zmiany, bo dwa wątki wydały mi się napisane nieco „po łebkach”, jednak nie zmienia to faktu, że jest to książka, z którą zarwałam noc, a kto mnie zna wie, że lubię się wysypiać.

1 Mikołaj Milcke, „Mister, mister”, wyd. Novae res, Gdynia 2021, s. 29.

2 Tamże, s. 30.

3 Tamże, s. 432.

Czytaj więcej »